W marcu 2019 roku senat uchwalił nowelizację ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Głównym novum jest poszerzenie uprawnień Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) o nadzór nad rynkiem sekurytyzacyjnym. Komisja Nadzoru Finansowego ma za zadanie nadzorować przestrzeganie przepisów rozporządzenia unijnego z 12 grudnia 2017 roku, które stosowane są już od 1 stycznia 2019 roku.
Wspomniane rozporządzenie unijne ustanawia ogólne ramy prawne dla wszystkich rodzajów sekurytyzacji. Komisja Nadzoru Finansowego staje się organem właściwym do egzekwowania przepisów unijnego rozporządzenia, ma zatem uprawnienia do nakładania sankcji za ich nieprzestrzeganie (mogą być to kary finansowe lub inne środki). KNF otrzymuje więc prawo do kontroli podmiotów uczestniczących w procesie sekurytyzacji, a jednocześnie ma możliwość wzywania ich do składania wyjaśnień. Wszystkie czynności wykonywane w ramach wspomnianej kontroli mają być wykonywane przez pracowników Komisji Nadzoru Finansowego, specjalnie do tego przygotowanych i upoważnionych. Osoby zajmujące się kontrolą uzyskają dostęp do informacji poufnych i ustawowo chronionych. Pracownicy KNF oddelegowani do wspomnianego zadania mogą żądać wglądu do informacji na temat ekspozycji bazowych oraz do dokumentacji bazowej, która niezbędna jest dla zrozumienia i poznania przebiegu transakcji (umowa sprzedaży aktywów, umowa cesji, umowy między wierzycielami, umowy powiernicze, umowy z bankiem itp.). Podmioty kontrolowane muszą zatem udostępnić dokumentację finansową, księgową, handlową, regulaminy, instrukcje, akta postępowań, księgi, a także ewidencje. Co więcej, na wniosek osoby przeprowadzającej kontrolę, mają obowiązek sporządzić kopie, odpisy i wyciągi wszystkich wskazanych dokumentów, w celu zagwarantowania prawidłowego i szybkiego przebiegu kontroli. Jednocześnie członkowie komisji przeprowadzający kontrolę mają prawo wglądu do wspomnianych informacji poufnych, jak również tych znajdujących się w systemie informatycznym.
Unijne rozporządzenie dotyczące sekurytyzacji
Nowe przepisy unijne obowiązujące od początku 2019 roku mają na celu stworzenie wspólnych, jasnych, przejrzystych zasad sekurytyzacji, co w zamierzeniach ma prowadzić do zwiększenia możliwości inwestycyjnych, zapewnienia dodatkowych źródeł finansowania dla przedsiębiorstw, zwiększenia stabilności finansowej i ochrony inwestorów. Intencją twórców nowego rozporządzenia dotyczącego sekurytyzacji jest stworzenie jednolitego i bezpiecznego rynku kapitałowego w Unii. Rozporządzenie 2017/2402 w sprawie ustanowienia ogólnych ram dla sekurytyzacji oraz utworzenia szczególnych ram dla prostych, przejrzystych i standardowych sekurytyzacji nazwane jest inicjatywą „sekurytyzacji wysokiej jakości” i jako takie ma zapewnić wysokie standardy całego procesu. Akt ten ustanawia ramy prawne dla każdego rodzaju sekurytyzacji, określa czym jest sekurytyzacja, konkretyzuje wymogi wobec podmiotów uczestniczących w procesie sekurytyzacji, a także dozwolone limity inwestycji dla klientów detalicznych. Nowe przepisy dotyczące sekurytyzacji mają pomóc w stworzeniu lepszych możliwości inwestycyjnych w UE i zapewnić dodatkowe źródła finansowania również małym i średnim przedsiębiorstwom.
Obowiązki uczestników sekurytyzacji i uprawnienia pracowników KNF
Wszystkie podmioty działające w sektorze sekurytyzacji powinny przestrzegać przepisów rozporządzenia unijnego, a ich działania powinny charakteryzować się należytą starannością i przejrzystością. Pracownicy Komisji Nadzoru Finansowego mający sprawować kontrolę nad podmiotami uczestniczącymi w rynku sekurytyzacji mają prawo zastosować określone ustawą środki w przypadku odkrycia nieprawidłowości. Nowelizacja ustawy mówi o wielu możliwych działaniach karnych. Wśród nich znajdują się między innymi:
- wezwanie do zaprzestania niezgodnego z przepisami działania i niepodejmowania go w przyszłości,
- wystąpienie z wnioskiem o odwołanie członka zarządu jednostki, która jest odpowiedzialna za wykryte naruszenie, a do czasu podjęcia uchwały w sprawie wniosku, zawieszenie go w wykonywaniu obowiązków,
- zakaz (wobec osoby odpowiedzialnej) pełnienia funkcji kierowniczej lub funkcji członka zarządu na określony czas (nie krótszy niż 1 miesiąc i nie dłuższy niż 1 rok),
- nałożenie kary pieniężnej w wysokości 20 869 500 zł przychodów netto ze sprzedaży towarów i usług oraz operacji finansowych w przypadku osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej lub osób fizycznych; w przypadku zakładu ubezpieczeń – 10% brutto przypisanej składki, wykazanych w ostatnim sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, zatwierdzonych przez odpowiedzialny organ.
Po nałożeniu wspomnianej sankcji, Komisja Nadzoru Finansowego podaje do wiadomości publicznej informację o rodzaju, charakterze naruszenia i osobie odpowiedzialnej, czyli tej, na którą nałożona została sankcja. Na stronie internetowej Komisji taka informacja figuruje przez okres 1 roku.
Osoby upoważnione do przeprowadzania kontroli mają również prawo nakładania kary grzywny na osoby utrudniające ich pracę. Jest to kara w wysokości 500 000 zł.